Het Jaarfeest Ostara

De zon houdt ons steeds meer gezelschap en de dagen zijn weer merkbaarder lichter en warmer. Om ons heen toont de natuur volop zijn nieuwe leven, het dorre en kale landschap verandert rustig in een groenere en levendigere omgeving. De vogels laten weer meer van zicht horen en er zijn al talloze voorjaarsbloemetjes te ontdekken. De aarde is volledig uit zijn winterslaap ontwaakt en de natuur voelt als herboren. Het is officieel tijd voor de lente.

Ostara is het begin van de lente en valt op 20 of 21 maart. Het jaarfeest markeert het moment waarop de dag en nacht even lang zijn. Hierna neemt de lengte van de dagen voorlopig alleen maar toe. Een andere naam voor Ostara is ook wel de spring equinox, waarbij het woord ‘equinox’ voortkomt uit het Latijns; ‘aequus’ en ‘nox’, wat letterlijk vertaald ‘gelijkmatige nacht’ betekend. Deze benadering is echter niet overal ter wereld accuraat. Hoe dichter je jezelf bij de evenaar bevindt, de meer zonuren de dag al bevat. Maar mocht je jezelf meer naar het noorden bevinden, kan het zo zijn dat de nachten toch nog wat langer zijn. Daarom spreekt men ook wel eens van de zenit van de zon als het beginpunt van Ostara, dit is het moment van de dag waarop de zon op zijn hoogste punt is. Dit moment is namelijk qua tijd overal op het noordelijke halfrond hetzelfde.

Ostara is een echt lentefeest; het jaarfeest valt immers op het moment dat de lente daadwerkelijk begint. Het is daarnaast vooral een feest van vruchtbaarheid. Zoals de lam een symbool is voor Imbolc, is de haas een symbool voor Ostara. In de middeleeuwen werd de Europese haas in verband gebracht met vruchtbaarheid. De paringstijd vind plaatst rondom maart en de haas staat er om bekend nog tijdens de eerste dracht opnieuw zwanger te kunnen worden. Het ultieme vruchtbaarheidssymbool dus. Daarnaast mag je Ostara ook zien als een viering voor het nieuwe leven en de (weder)geboorte.

Voor een groot deel zijn goden en godinnen te koppelen aan de jaarfeesten, zoals Brigid bij Imbolc. Dit is bij Ostara wat moeilijker, omdat er niet veel op schrift gesteld is over eventuele referenties. Maar over het algemeen wordt de godin Eostre in verband gebracht met Ostara, al is over Eostre als godin niet veel te vinden. De oudste referentie is een kleine passage van Bede (725 na Christus), later werd deze passage, in 1835, gevonden door Jacob Grimm, van de gebroeders Grimm en wat meer onder de aandacht gebracht. Voor het grootste deel wordt Eostre in elk geval gezien als naamgeefster van de viering. Er is een ander verhaal dat verteld over Eostre die een zwaargewonde vogel red door haar in een haas te veranderen. Deze transformatie lukt echter niet compleet. De vogel ziet eruit als een haas, maar kan nog steeds eieren leggen. Men zegt dat ze deze eieren vervolgens versierde en aan Eostre gaf als dank voor het redden van haar leven.

Wedergeboorte en nieuw leven zijn dus belangrijke thema’s binnen Ostara. Interessant is ook het feit dat, in de jaartelling van de Juliaanse Kalender, (die vanaf 1582 geleidelijk werd vervangen door de Gregoriaanse kalender) het nieuwe jaar begon rondom Ostara, in oude tradities was het gebruikelijk het nieuwe jaar op een equinox te starten. Deze jaarindeling van de Romeinen is dus niet de indeling zoals wij die vandaag kennen. Dit zou mogelijk ook verklaren waarom het sterrenbeeld Ram (welke start op 21 maart), gezien wordt als het eerste sterrenbeeld en niet Waterman (welke voor een deel in januari valt). De naamgeving van de maanden wordt, met de Juliaanse Kalender in het achterhoofd, ook wat logischer. September, Oktober, November en December danken hun naam respectievelijk aan ‘septem’; zeven, ‘octo’; acht, ‘novem’; negen en ‘decem’; tien. In die tijd waren het ook daadwerkelijke de zevende tot tiende maand van het jaar. In de huidige kalender niet meer.

Geschiedkundig gezien is Ostara dus een relatief onderbelicht onderwerp. Het jaarfeest kent veel raakvlakken met het, voor veel mensen misschien bekendere, paasfeest; de haas en de (gekleurde) eieren zijn natuurlijke grote overeenkomsten. Maar ook het verhaal van de wederopstanding van Jezus Christus is in feite een verhaal over wedergeboorte. Een belangrijk kenmerk binnen de viering van Ostara.

Hedendaagse activiteiten voor Ostara kunnen groot of klein zijn. Vaak valt het jaarfeest op het moment dat de zon weer langzaam warmer gaat worden. Waar Imbolc de belofte van de aankomende lichtere en warmere dagen is, is Ostara de inlossing van die belofte. De zon is weer aanwezig, het is merkbaarder warmer en lichter buiten. De vogels zijn weer hoorbaar en als mens kan het zomaar zo zijn dat je een grote drang krijgt om naar buiten te gaan, op ontdekking en avontuur. Een lentewandeling maken in het Ostara-seizoen is dan ook absoluut een goed idee. Ostara hoeft niet zozeer één dag te zijn, maar kan ook een wat langere periode beslaan waarin we expressie willen geven aan het gevoel van vreugde voor de terugkeer van het ‘mooie’ weer en het begin van een nieuwe vruchtbaarheidscyclus op aarde. Het is daarnaast een mooi moment om bijvoorbeeld de moestuin in te zaaien, of te gaan werken in en aan de tuin. Ook de lenteschoonmaak past bij Ostara, mocht je deze tijdens Imbolc nog niet gedaan hebben. Specifiek voor het jaarfeest kun je ook denken aan activiteiten zoals het schilderen van eieren, het zegenen van de zaden en het planten daarvan en het maken van nieuwe plannen, voor de aankomende lente, zomer en de rest van het jaar.

Mocht je met kaarsen willen werken tijdens je ritueel of viering van Ostara, dan is het raadzaam de kaarsen niet uit te blazen, het uitblazen van een kaars kun je namelijk vertalen naar het element lucht dat het element vuur overwint. Als sterkere symbolische boodschap kun je er juist voor kiezen de vlam te doven met een kaarsendover.

Traditioneel gezien valt Ostara op 20 of 21 maart. Belangrijker is, in onze optiek, niet zozeer de exacte datum. Maar de intentie. Het klein of groot vieren van Ostara kan je helpen om even bewust te raken van de wereld om ons heen, om dankbaar te zijn voor de nieuwe levenscyclus en te genieten van deze nieuwe fase in het jaar. Of dit nu met een complete boswandeling is of ‘slechts’ met het aansteken van een kaarsje. Elk gebaar en elke intentie volstaat. Ook als dit enkele dagen voor of na het daadwerkelijke Ostara is.